โรงเรียนนวมราชานุสรณ์ เป็นโรงเรียนที่มีประวัติอันโดดเด่น เป็นเกียรติและศักดิ์ศรีของจังหวัดและของชาวนครนายก
ดังมีประวัติความเป็นมาดังนี้
วันที่ ๑๘ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๑๒ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ และสมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ
เสด็จพระราชดำเนินประกอบพิธียกช่อฟ้า และฝังลูกนิมิตอุโบสถวัดวังกระโจม ทรงปรารภว่าโรงเรียนประชาบาลวังกระโจม
ควรจะขยายการศึกษาจากระดับประถมศึกษาออกไปถึงระดับมัธยมศึกษา พร้อมกันนั้นทรงพระกรุณาโปรดเกล้าพระราชทานเงิน
ที่มีผู้ทูลเกล้าจำนวนประมาณ ๓ แสนบาท เพื่อเป็นทุนในการก่อสร้าง ต่อจากนั้น อดีตเจ้าคุณอุดมฯ
หรือพระอุดมสารโสภณ หรือ พระราชปัญญาโกศล ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดเทพศิรินทราวาสสมัยนั้น
ได้หาทุนดำเนินการก่อสร้างโรงเรียนเพิ่มเติม โดยได้รับความ ร่วมมือจากพระภิกษุพระยานรรัตนราชมานิต
ธมมวิตกโก หรือหลายท่านรู้จักกันในนามว่า เจ้าคุณนรฯแห่งวัดเทพศิรินทราวาส ต่อมามีผู้บริจาคเพิ่มเติมอีกประมาณ
๓ ล้านบาท และสำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาล จัดสรรงบประมาณให้อีก ๕๓๕,๐๐๐ บาท รวมกันจนได้อาคารเรียนหลังแรกเมื่อ
พ.ศ. ๒๕๑๔ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ ทรงพระราชทานชื่อโรงเรียนว่า โรงเรียนนวมราชานุสรณ์
อ่านว่า นะ วะ มะ ราชานุสรณ์ เป็นภาษาบาลี แปลว่า ที่ระลึกรัชการที่ ๙ และยังได้พระราชทานพระบรม
ราชานุญาตให้อัญเชิญพระปรมาภิไธยย่อ ภปร. ประดิษฐานไว้ที่หน้าบันของอาคารเรียน
วันที่ ๒๒ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๑๕ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ พร้อมด้วยสมเด็จพระเจ้าลูกเธอเจ้าฟ้าสิรินธรเทพรัตนราชสุดา
(สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี) ได้เสด็จพระราชดำเนินทรงประกอบพิธีเปิดอาคารเรียนเป็นอาคารทรงไทย
๓ ชั้น ปัจจุบันเรียกว่า อาคาร ๑ เป็นอาคารเรียนหลังแรก และเปิดรับสมัครนักเรียนรุ่นแรกจำนวน
๑๐๐ คน มีครู ๑๐ คน
วันที่ ๘ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๑๖ สมเด็จพระเจ้าลูกเธอเจ้าฟ้าสิรินธรเทพรัตนราชสุดา
พร้อมด้วยสมเด็จพระเจ้าลูกเธอเจ้าฟ้าจุฬาภรณ์ วลัยลักษณ์ เสด็จมาทรงประกอบพิธีเปิดหอประชุมโรงเรียนนวมราชานุสรณ์
วันที่ ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๑๗ สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี และสมเด็จพระพี่นางเธอเจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา
เสด็จพระราชทานธง ลูกเสือชาวบ้านที่พลับพลารับเสด็จฯโรงเรียน และหลังจากนั้นสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีได้เสด็จมาที่โรงเรียนอีก
๖ ครั้ง ครั้งสุดท้ายเสด็จเมื่อ พ.ศ. ๒๕๒๗
นอกจากนี้ ยังมีหลักฐานที่สำคัญทางประวัติศาสตร์ ดังนี้
พลับพลาที่ประทับของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ
เมื่อครั้งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ เสด็จมาทรงเปิดอาคารเรียนเมื่อวันที่
๒๒ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๑๕ เป็นพลับพลาทรงไทยที่สง่างามมาก ปัจจุบันเป็นที่ประดิษฐานรูปหล่อเหมือนเท่าองค์จริงของเจ้านรรัตนราชมานิต
ธมมวิตกโก
ต้นประดู่แดง เป็นต้นไม้ประจำโรงเรียน ทรงปลูกโดยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ
อยู่ด้านหน้าขวามือของอาคาร ๑
ต้นธรรมบูชา ทรงปลูกโดยสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอเจ้าฟ้าสิรินธรเทพรัตนราชสุดาฯ
อยู่ด้านหน้าซ้ายมือของอาคาร ๑
ต้นราชพฤกษ์ ทรงปลูกโดยสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี อยู่ด้านหน้าขวามือของอาคารหอประชุม
ต้นกัลปพฤกษ์ ทรงปลูกโดยสมเด็จพระพี่นางเธอเจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา อยู่ด้านหน้าซ้ายมือของอาคารหอประชุม
